Η διαδερμική ηλεκτρική διέγερση (TENS) που παρέχεται παράλληλα με την τυπική φυσικοθεραπευτική αγωγή θα μπορούσε να μειώσει τη σπαστικότητα στα κάτω άκρα μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο.
Η σπαστικότητα είναι μια διαταραχή ελέγχου των μυών που χαρακτηρίζεται από μόνιμη μυϊκή σύσπαση. Παρουσιάζεται συχνά μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο και προκαλεί σημαντική αναπηρία. Όπως είναι γνωστό οι συσκευές TENS χρησιμοποιούνται συχνά για την αντιμετώπιση του πόνου, αλλα μπορούν να προκαλέσουν μέσω της νευρικής οδού και μυϊκή σύσπαση.
Τα κύρια στοιχεία αυτής της συστηματικής ανασκόπησης προέκυψαν από πέντε δοκιμές που εμφανίζουν ότι το TENS σε συνδυασμό με την τυπική φυσικοθεραπευτική αγωγή έχει μέτρια επίδραση στην σπαστικότητα του κάτω άκρου σε σύγκριση με εικονικό φάρμακο.
Η ανασκόπηση έχει περιορισμούς, με μικρές μελέτες (από πλευράς συμμετεχόντων) και ελάχιστα αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τη χρήση TENS στα άνω άκρα ή τη σύγκριση με άλλες θεραπευτικές παρεμβάσεις. Ωστόσο, οι συσκευές TENS είναι φορητές, φθηνές και ευρέως προσβάσιμες, καθιστώντας τις μια ελκυστική προσθήκη στην τυπική αγωγή.
Το NICE δεν συστήνει επί του παρόντος τη χρήση των συσκευών TENS για την αποκατάσταση της σπαστικότητας μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο, αν και οι κατευθυντήριες οδηγίες προτείνουν τη χρήση άλλων τύπων ηλεκτρικής διέγερσης σε κάποια συγκεκριμένα περιστατικά.
Ποιός ήταν ο σκοπός της μελέτης;
Περισσότεροι από 1,2 εκατομμύρια άνθρωποι στο Ηνωμένο Βασίλειο ζουν με τα αποτελέσματα του εγκεφαλικού επεισοδίου. Περίπου τα 2/3 των επιζώντων εγκεφαλικού επεισοδίου εγκαταλείπουν το νοσοκομείο με υπολειμματική αναπηρία και το 1/4 από αυτούς με προβλήματα σπαστικότητας.
Η ηλεκτρική διέγερση, όπως είναι γνωστό, χρησιμοποιείται μερικές φορές ως θεραπευτική παρέμβαση μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο. Περιλαμβάνει τη λειτουργική ηλεκτρική διέγερση και τη νευρομυϊκή ηλεκτρική διέγερση, παρεμβάσεις που εστιάζουν στη σύσπαση των μυών και την βελτίωση της λειτουργικότηάς τους. Η διαδερμική ηλεκτρική διέγερση (TENS) στοχεύει στα αισθητήρια νεύρα και με διαφορετικό τρόπο.
Η διαδερμική ηλεκτρική διέγερση, σύμφωνα με την μελέτη, έχει προταθεί ως συμπλήρωμα στην τυπική θεραπεία αποκατάστασης, στην προσπάθεια να μειωθεί η σπαστικότητα. Οι συσκευές αυτού του τύπου είναι φορητές και υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιούνται από τον πάσχοντα στο σπίτι, οπότε οι δυνατότητές της για τη διαχείριση της σπαστικότητας είναι ελκυστικές.
Έχουν υπάρξει αρκετές μικρές (αριθμητικά) μελέτες με αντικρουόμενα αποτελέσματα. Αυτή η επισκόπηση στοχεύει να συνδυάσει τα αποτελέσματα, για να διαπιστώσει εάν υπάρχουν ενδείξεις για τη χρήση TENS στην ατιμετώπιση της σπαστικότητας, μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο.
Πως έγινε αυτή η μελέτη;
Αυτή η συστηματική ανασκόπηση αναγνώρισε 15 μελέτες (10 από αυτές ήταν τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές) που ανέφεραν την αποτελεσματικότητα του TENS στην σπαστικότητα μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο.
Οι μελέτες συνέκριναν το TENS, το οποίο χρησιμοποιήθηκε μόνο του ή μαζί με άλλες θεραπευτικές παρεμβάσεις, όπως με λειτουργικές ασκήσεις, με εικονικό φάρμακο, ή με καμμία άλλη παρέμβαση. Από αυτές, 13 μελέτες αξιολόγησαν τη σπαστικότητα του κάτω άκρου, αξιολογώντας την κινητικότητα της ποδοκνημικής. Οι περισσότερες έλαβαν χώρα στη χρόνια και όχι στην οξεία φάση του εγκεφαλικού επεισοδίου.
Το σχήμα της διαδερμικής ηλεκτρικής διέγερσης ποικίλλει ευρέως. Οι περίοδοι παρέμβασης κυμαίνονταν από 1 ημέρα έως 12 εβδομάδες, ο αριθμός των συνεδριών TENS από 1 έως 7 την εβδομάδα και η διάρκεια των συνεδριών κυμαινόταν από 20 λεπτά (το ελάχιστο) έως 60 λεπτά.
Οι δοκιμές ήταν αριθμητικά μικρές, με μέγιστο μέγεθος αυτό των 80 συμμετεχόντων. Η ποιότητα των τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών ήταν καλή συνολικά και από αυτές, οι 7 δοκιμές συγκεντρώθηκαν σε μετα-ανάλυση.
Τι βρήκε;
Η διαδερμική ηλεκτρική διέγερση που χρησιμοποιείται παράλληλα με άλλες φυσικοθεραπευτικές παρεμβάσεις ήταν μετρίως αποτελεσματική στη μείωση της σπαστικότητας στα κάτω άκρα σε σύγκριση με εικονικό φάρμακο. Αυτό προέκυψε από τη μετα-ανάλυση 5 δοκιμών (221 ενήλικες) με γενικά παρόμοια αποτελέσματα.
Τα συγκεντρωμένα αποτελέσματα 2 δοκιμών (60 ενήλικες) διαπίστωσαν επίσης, ότι τα TENS μαζί με άλλες τις φυσικοθεραπευτικές παρεμβάσεις ήταν πιο αποτελεσματικά στη μείωση της σπαστικότητας, σε σύγκριση με ασθενείς που δεν χρησιμοποίησαν TENS.
Άλλες 5 μελέτες αξιολόγησαν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην σπαστικότητα. Από αυτές, οι 3 μελέτες διαπίστωσαν ότι οι επιδράσεις διατηρήθηκαν για περίοδο 2 έως 5 εβδομάδων, ενώ 2 μελέτες διαπίστωσαν ότι τα αποτελέσματα διήρκεσαν λιγότερο από 1 ημέρα και ότι η σπαστικότητα επέστρεψε στα αρχικά επίπεδα αμέσως μετά την παρέμβαση.
Καμία από τις μελέτες δεν ανέφερε δυσμενή αποτελέσματα από την χρήση των TENS.
Τι λένε οι τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά;
Οι κατευθυντήριες οδηγίες του NICE για την αποκατάσταση του εγκεφαλικού επεισοδίου (2013) δεν περιλαμβάνουν συστάσεις για τη χρήση TENS. Το NICE συμβουλεύει τη χρήση ηλεκτρικής διέγερσης, αλλά προτείνει ότι μια θεραπευτική δοκιμή από φυσικοθεραπευτή, για να εξεταστεί η αποτελεσματικότηά της στην συγκεκριμένη περίπτωση.
Οι οδηγίες του NICE από το 2009 συμβουλεύουν ότι υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις στο ότι η λειτουργική ηλεκτρική διέγερση μπορεί να βελτιώσει το βάδισμα σε άτομα με εγκεφαλικό επεισόδιο, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχουν οι κατάλληλοι παράμετροι χρήσης, συγκατάθεση από τον πάσχοντα και αξιολόγηση απο τον ειδικό.
Ποιά είναι τα αποτελέσματα;
Αυτή η αναθεώρηση υποδηλώνει ότι η χρήση TENS, όταν εφαρμόζεται παράλληλα με την τυπική φυσικοθεραπευτική αγωγή, θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τη σπαστικότητα των κάτω άκρων, ως μέρος ενός προγράμματος αποκατάστασης.
Τα ευρήματα είναι παρόμοια με μια συστηματική αναθεώρηση του 2015, η οποία διαπίστωσε ότι η ηλεκτρική διέγερση έδωσε μικρές αλλά σημαντικές βελτιώσεις στην σπαστικότητα μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο. Και πάλι αυτή η προηγούμενη αναθεώρηση περιορίστηκε από μικρά μεγέθη δείγματος και ποικίλα θεραπευτικά σχήματα.
Δεν υπήρχαν επαρκή στοιχεία για τη στήριξη της χρήσης TENS στα άνω άκρα.
Το κόστος δεν αξιολογήθηκε, αλλά η χρήση TENS είναι μια μη επεμβατική θεραπεία και οι συσκευές είναι ευρέως διαθέσιμες και θα μπορούσαν εύκολα να χρησιμοποιηθούν στο σπίτι.
Citation and Funding
Mahmood A, Veluswamy SK, Hombali A, et al. Effect of transcutaneous electrical nerve stimulation on spasticity in adults with stroke: a systematic review and meta-analysis. Arch Phys Med Rehabil. 2018; 16 November. doi: 10.1016/j.apmr.2018.10.016. [Epub ahead of print].
No funding information was provided for this study.
Bibliography
NICE. Functional electrical stimulation for drop foot of central neurological origin. IPG278. London: National Institute for Health and Care Excellence; 2009.
NICE. Stroke rehabilitation in adults. CG162. London: National Institute for Health and Care Excellence; 2013.
NICE. Spasticity (after stroke) – botulinum toxin type A. ID768. London: National Institute for Health and Care Excellence; in development.
Stein C, Fritsch CG, Robinson C et al. Effects of electrical stimulation in spastic muscles after stroke: systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Stroke. 2015;46(8):2197-205.
Stroke Association. State of the nation: stroke statistics. London: Stroke Association; 2018.
πηγή: https://discover.dc.nihr.ac.uk/content/signal-000738/transcutaneous-electrical-stimulation-tens-may-help-lower-limb-spasticity-after-stroke