Κυριακή 31 Μαρτίου 2019

Σκύψτε πάνω από τη μέση σας

γράφει ο Κώστας Σακελλαρίου, Φυσικοθεραπευτής, ΡΤ-ΟΜΤ. MSc


Ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού παγκοσμίως έχει συνδέσει το σκύψιμο με οσφυαλγία, πρόκληση κήλης δίσκου και άλλες παρόμοιες «συμφορές». Επί σειρά ετών αλλά ακόμη και τώρα ένας μεγάλος αριθμός γιατρών, φυσικοθεραπευτών γυμναστών και άλλων ειδικών και μη, επιμένουν να συμβουλεύουν υγιείς και πονεμένους ότι πρέπει να στέκονται με τη σπονδυλική τους στήλη ίσια και καμαρωτή για να μη «φύγει ο δίσκος» από τη θέση του, για να μην πονέσουν και για να διατηρήσουν την υγεία της σπονδυλικής τους στήλης.
Χιλιάδες ανθρώπων έχουν διδαχθεί να σκύβουν είτε από τις αρθρώσεις των γοφών τους (ισχία) διατηρώντας τη μέση τους κλειδωμένη ίσια χωρίς να λυγίζει, ή λυγίζοντας τα γόνατά τους πάλι διατηρώντας τη μέση τους ίσια.
Η θεωρία αυτή βασίστηκε εν πολλοίς σε έρευνες που έγινε σε πτώματα ζώων. Πάνω σε αυτή χτίστηκαν διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις , τρόποι προπόνησης αλλά και οδηγίες προς πάσχοντες και μη,  οι οποίες απλά διαιωνίζουν και αναπαράγουν φοβίες και συχνά δημιουργούν λανθασμένες πεποιθήσεις.
Στην πραγματικότητα δε μπορεί να ισχυριστεί κανείς ούτε ότι το να κρατάμε τη μέση μας στη λεγόμενη «ουδέτερη θέση της» προλαμβάνει την οσφυαλγία, ούτε να συσχετίσουμε τον πόνο στη μέση με βλάβες στους δίσκους . Επιπρόσθετα φαίνεται ότι όταν η σπονδυλική στήλη κάμπτεται όταν σηκώνουμε κάποιο βάρος είναι πιο αποτελεσματική «μεταβολικά» ενώ δεν αυξάνει τον κίνδυνο να προκληθεί οσφυαλγία. (1)
 Παρατηρήσεις
Οι έρευνες που έγιναν σε σπονδυλικές στήλες από νεκρά ζώα δε λύγιζαν με ομοιόμορφο τρόπο τις σπονδυλικές στήλες ώστε να είναι συγκρίσιμα τα συμπεράσματα. (2,3,4) .
Επίσης έχει φανεί ότι όσο και αν προσπαθεί κανείς να διατηρήσει τη σπονδυλική του στήλη ίσια, ή στη θέση που είναι γνωστή ως «ουδέτερη θέση» της σπονδυλικής στήλης, κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό πάρα πολύ συχνά η σπονδυλική στήλη λυγίζει (κάμπτεται) ακόμη και σε ποσοστό 40% της μέγιστης κάμψης.
Ενδεικτικά στις παρακάτω ασκήσεις έχουν μετρηθεί οι εξής μοίρες κάμψης της σπονδυλικής στήλης στη μέση :
Αιωρήσεις με kettlebell, 26 μοίρες κάμψης

Ασκήσεις «καλημέρας» (good morning exercises) 25-27 μοίρες κάμψης

Βαθιά καθίσματα και άρσεις θανάτου που φτάνουν να προκαλούν κάμψη μέχρι το 50%-80% της συνολικής κάμψης της μέσης συνεπώς είναι σχεδόν αδύνατο να γίνουν με τη μέση σε ουδέτερη θέση.

Η γνωστή σε όλους λορδωτική στάση με την οποία σηκώνουμε από το έδαφος αντικείμενα περιλαμβάνει περίπου 30 μοίρες κάμψης στη μέση όταν ο κορμός γέρνει εμπρός περίπου 65 μοίρες μόνο. Όσο και αν προσπάθησαν κάποιοι συμμετέχοντες στην έρευνα να διατηρήσουν ίσια τη μέση τους αυτό στάθηκε αδύνατο.

Άλλη έρευνα το 2013 (5) έδειξε το ίδιο με αυτή του Arjmand το 2005,  ότι δηλαδή ακόμη και όταν φαίνεται ότι η μέση μας είναι σε ουδέτερη θέση, στην πραγματικότητα βρίσκεται σε κάμψη περίπου 22 μοιρών που αποτελεί σχεδόν το 35% της μέγιστης κάμψης της μέσης, όπως φαίνεται στην εικόνα που ακολουθεί.


Καλά όλα αυτά αλλά τι κάνουμε τώρα, σκύβουμε ή όχι;

Όπως τα περισσότερα πράγματα στη ζωή έτσι και δω η απάντηση δεν είναι «άσπρο – μαύρο». Πράγματι, διάφορες έρευνες δείχνουν ότι οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις σκυψίματος (κάμψης) στη μέση συνεισφέρει στον εκφυλισμό του μεσοσπονδυλίου δίσκου. Αυτό όμως είναι ούτως ή άλλως κάτι φυσιολογικό που συμβαίνει με την πάροδο της ηλικίας και δεν είναι κάποια αρρώστια.
Το ευχάριστο είναι ότι αυτές οι εκφυλιστικές αλλοιώσεις (τα γνωστά άλατα που λέμε) δεν αποτελούν τις μοναδικές αιτίες πρόκλησης οσφυαλγίας (6) . Άρα δεν είναι ο κυριότερος παράγοντας πρόκλησης οσφυαλγίας αλλά το προσάναμμα  και σίγουρα χρειάζονται και άλλοι παράγοντες για να ανάψει η «φωτιά» (7).
Μερικές φορές η υπερβολική σωματική καταπόνηση και οι επαναλαμβανόμενες φορτίσεις παίζουν ρόλο στην επιτάχυνση εμφάνισης οσφυαλγίας. Ο πόνος είναι ένα σύμπτωμα που οφείλεται σε πολλούς παράγοντες και όχι μόνο σε ένα γι’ αυτό είναι σημαντικό να περιορίσουμε τις «σπίθες» που ανάβουν το προσάναμμα, δηλαδή τους παράγοντες που συνεισφέρουν σημαντικά στην πρόκληση οσφυαλγίας.
Η «κούπα του πόνου»

Ο πόνος είναι το σύμπτωμα που προκαλείται όταν ξεχειλίζει το ποτήρι, δηλαδή όταν συνυπάρχουν όλοι οι επιβαρυντικοί παράγοντες που συνεισφέρουν στην πρόκλησή του. Κατά συνέπεια ή θα πρέπει να αφαιρέσουμε όσο περισσότερους από αυτούς τους παράγοντες, ή να «μεγαλώσουμε την κούπα» για να μην ξεχειλίζει.
Η κούπα μεγαλώνει όταν φορτίζουμε με προσοχή το σώμα μας και συγκεκριμένα την περιοχή που πάσχει σε κάθε άνθρωπο έτσι ώστε να προσαρμόζεται  και να μπορεί να διαχειρίζεται καλύτερα όλο και περισσότερα φορτία. Το μεγάλο μυστικό είναι η προσαρμογή. Οι ιστοί του σώματος προσαρμόζονται στο να αντέχουν τα διάφορα φορτία που δέχονται, όταν η φόρτιση αυτή γίνεται σταδιακά και όχι απότομα.
Ταυτόχρονα η κούπα αδειάζει όταν ο άνθρωπος ενημερώνεται σωστά για τους κινδύνους που πραγματικά διατρέχει από τους υπολοίπους παράγοντες που βρίσκονται στην κούπα σε διαφορετική βέβαια αναλογία στον καθένα με αποτέλεσμα τη μείωση του φόβου, την αλλαγή των λανθασμένων πεποιθήσεων, τη βελτίωση της αυτοπεποίθησης, τον καθορισμό υψηλότερων στόχων και το σπάσιμο του φαύλου κύκλου.

Τι να θυμάστε
  • Αν πονάτε όταν σκύβετε, τότε πολύ απλά αποφύγετε το σκύψιμο όσο αυτό σας ενοχλεί. Δοκιμάστε 2-3 φορές να επαναλάβετε να σκύψετε και αν δείτε ότι χειροτερεύει ο πόνος σας, ακούστε το σώμα σας και αποφύγετε την επώδυνη κίνηση.
  • Στην πορεία όμως θα πρέπει σταδιακά να αρχίσετε να κινείστε προς την  κατεύθυνση που πονούσατε με προσοχή και κάτω από την  καθοδήγηση του ειδικού, ώστε να αρχίσει η διαδικασία της προσαρμογής του σώματος για να μπορεί να διαχειρίζεται τα φορτία που χρειάζεται στις καθημερινές δραστηριότητες.
  • Οι εκφυλιστικές αλλαγές δεν είναι πάντα άσχετες με την πρόκληση πόνου, αλλά από την άλλη δεν είναι πάντα το μοναδικό αίτιο. Είναι απλά η φυσική εξέλιξη της ζωής.
  • Εάν αθλείστε ακολουθήστε το χρυσό κανόνα που λέει «μην κάνεις πολλά σε πολύ σύντομο διάστημα».
  • Αποφύγετε κινήσεις με μεγάλο φορτίο με τη μέση   σε μεγάλη κάμψη, ή ζητήστε βοήθεια για να προσαρμόσετε την τεχνική σας από ειδικό 
  • Γυμνάστε την σπονδυλική σας στήλη σε διάφορες θέσεις ανάλογα με τις καθημερινές απαιτήσεις που έχετε από αυτήν πάντα με την κατάλληλη καθοδήγηση.
  • Μην τρομάζετε από τις πληροφορίες που βρίσκετε στο ίντερνετ, διότι δε μπορείτε να τις αξιολογήσετε ως προς την αξιοπιστία τους.
  • Ζητάτε πάντα να σας ενημερώνουν όσο πιο αναλυτικά γίνεται για κάθε απορία που έχετε.

Αναφορές:

1.Stoop or squat: a review of biomechanical studies on lifting technique.van Dieën JH1, Hoozemans MJToussaint HMClinical  Biomechanics (Bristol, Avon). 1999 Dec;14(10):685-96.
2.Exploring interactions between force, repetition and posture on intervertebral disc height loss and bulging in isolated porcine cervical functional spinal units from sub-acute-failure magnitudes of cyclic compressive loading. Gooyers CECallaghan JPBiomech. 2015 Oct 15;48(13):3701-8. doi: 10.1016/j.jbiomech.2015.08.023. Epub 2015 Aug 28.
3.Intervertebral disc herniation: studies on a porcine model exposed to highly repetitive flexion/extension motion with compressive force. Callaghan JP1, McGill SM., Clin Biomech (Bristol, Avon). 2001 Jan;16(1):28-37.
4.How healthy discs herniate: a biomechanical and microstructural study investigating the combined effects of compression rate and flexion.Wade KR1, Robertson PAThambyah ABroom ND., Spine (Phila Pa 1976). 2014 Jun 1;39(13):1018-28. doi: 10.1097/BRS.0000000000000262.
5.Holder 2013 , Thesis
6.Does magnetic resonance imaging predict future low back pain? A systematic review.Steffens D1, Hancock MJMaher CGWilliams CJensen TSLatimer JEur J Pain. 2014 Jul;18(6):755-65. doi: 10.1002/j.1532-2149.2013.00427.x. Epub 2013 Nov 26.
7.Is the Number of Different MRI Findings More Strongly Associated With Low Back Pain Than Single MRI Findings? Hancock MJ1, Kjaer PKent PJensen RKJensen TSSpine (Phila Pa 1976). 2017 Sep 1;42(17):1283-1288. doi: 10.1097/BRS.0000000000002102.



Πρέπει να σταματήσουμε να κατηγορούμε τον εγκάρσιο κοιλιακό για τον οσφυϊκό πόνο.



από τον Brendan Mouatt 
20 Φεβρ. 2019







Η ιδέα της στοχοθέτησης των παρεμβάσεων προς το μυϊκό σύστημα του κορμού σε μυς όπως ο εγκάρσιος κοιλιακός και ο πολυσχιδης ξεκίνησε στη δεκαετία του '90 με τις εργασίες των Hodges και Richardson. Αυτές οι εργασίες (1) και  (2) συνέκριναν τον συγχρονισμό του εγκάρσιου κοιλιακού και του πολυσχιδή σε άτομα με οσφυϊκό πόνο, σε σύγκριση με υγιή άτομα.
Οι παρεμβάσεις απαιτούσαν από τους συμμετέχοντες να κινούν είτε τον ώμο τους είτε το πόδι τους και ο χρονισμός του εγκάρσιου κοιλιακού και του πολυσχιδή μετρήθηκαν χρησιμοποιώντας EMG και ταυτόχρονα συγκρίνονταν με τον συχρονισμό του μυός και του άκρου που κινείται. Αυτό που διαπιστώθηκε ήταν ότι οι συμμετέχοντες στην ομάδα του οσφυϊκού πόνου είχαν καθυστέρηση στην ενεργοποίηση του εκάρσιου κοιλιακού, όταν είχαμε σύσπαση του δελτοειδή (στη μελέτη των άνω άκρων) και εκείνοι στον έλεγχο είχαν προγενέστερη ενεργοποίηση.

Αυτή ήταν το ξεκίνημα της καθιέρωσης της αρχής της άσκησης "κινητικού ελέγχου" σαν διορθωτική-θεραπευτική άσκηση για την σπονδυλική στήλη και τα προβλήματά της. Ένα ενδιαφέρον άρθρο σχετικά με αυτό, κυκλοφόρησε από το Πανεπιστήμιο του Queensland (3) και μπορεί να διαβάσετε από εκεί: "Βρήκαμε ότι ένας μυς, ο εγκάρσιος κοιλιακός, ήταν πιθανότατα μια από τις κύριες αιτίες του επαναλαμβανόμενου οσφυϊκού πόνου.
Αυτός ο μυς είναι ο πιο σημαντικός και βαθύτερος μυς της κοιλιακής χώρας. Φαίνεται και λειτουργεί σαν κορσές για να σταθεροποιήσει την οσφύ".

Αυτό που βγήκε σαν αποτέλεσμα από αυτή την εργασία, ήταν ότι ο εγκάρσιος κοιλιακός ήταν ένας μυς που σταθεροποιει τον κορμό, ο οποίος ήταν ο σημαντικότερος στην αντιμετώπιση του οσφυϊκού πόνου. Έτσι η ενδυνάμωση αυτών των εν τω βάθει μυών και η βελτίωση του χρονισμού τους θα μείωνε τον οσφυϊκό πόνο. Γιατί αυτός ο πόνος οφείλεται ουσιαστικά στην αστάθεια της σπονυλικής στήλης.


Η εργασία των Hodges και Richardson είχε μεγάλη επιρροή στην κατεύθυνση της έρευνας για τον οσφυϊκό πόνο και από τότε το θέμα κινητικού ελέγχου έχει σημαντικά ερευνηθεί, στο σημείο που να έχουμε μέχρι τώρα 7 συστηματικές ανασκοπήσεις.
Είναι ενδιαφέρον όμως, ότι 6 από τις 7 αυτές συστηματικές ανασκοπήσεις δεν δίνουν πλέον κανένα πλεονέκτημα όσον αφορά τη συνταγογράφηση ασκήσεων που να βασίζονται στον κινητικό έλεγχο με στόχευση στον εγκάρσιο κοιλιακό, σε σχέση με την απλή γενική άσκηση (4) (5) (6) (7) (8). Οι ασκήσεις κινητικού ελέγχου είχαν καλύτερα αποτελέσματα, αλλά "μέχρι σήμερα δεν είναι γνωστό αν η επίδραση των ασκήσεων κινητικού ελέγχου στον οσφυϊκό πόνο και τη σύνοδη σωματική βλάβη οφείλεται στην απομονωμένη ενεργοποίηση του τοπικού μυϊκού συστήματος ή στα επόμενα στάδια της παρέμβασης, που συνεπάγονται φορτία στάσης του κορμού." (9)
Μια άλλη συστηματική ανασκόπηση κατέληξε στο συμπέρασμα: "υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι οι ασκήσεις σταθεροποίησης δεν είναι πιο αποτελεσματικότερες από οποιαδήποτε άλλη μορφή ενεργητικής άσκησης μακροπρόθεσμα ... η περαιτέρω έρευνα είναι απίθανο να μεταβάλει σημαντικά αυτό το συμπέρασμα." (10) Δεν μπορείτε να πάρετε κάτι πιο πειστικό από αυτό σε ακαδημαϊκή γραφή.
Επιπλέον, καμία μελέτη από τη δική μου γνώση δεν έχει δείξει ότι ο οσφυϊκός πόνος οφείλεται στην αστάθεια της σπονδυλικής στήλης.

Αυτό το πρώιμο έργο των Hodges, Richardson και Jull που υιοθετήθηκε ταχέως από την κοινότητα του Pilates (κάτι που ο Joseph Pilates δεν ανέφερε ποτέ στο έργο του Contrology), είχε υιοθετηθεί από τη φυσικοθεραπεία και την ευρύτερη κοινότητα των υγειονομικών και αξιολογείτο με πολλούς τρόπους, όπως ο διαγνωστικός υπέρηχος και η ψηλάφηση.
Δυστυχώς, παρά το ότι η βιβλιογραφία δεν υποστηρίζει πλέον αυτή τη θεωρία, εξακολουθούμε να κακοποιούμε αυτούς τους μύες και να λέμε στους ασθενείς με οσφυϊκό πόνο ότι έχουν αδυναμία, αστάθεια ή κάποια άλλη απαίσια ιδιότητα, που δυστυχώς δεν ισχύει. Ακόμα πιο απογοητευτικό είναι ότι δεν υπάρχουν αντίστοιχα προγράμματα συνεχούς εκπαίδευσης που να διδάσκουν αυτή την συγχρονη προσέγγιση αντιμετώπισης του οσφυϊκού πόνου.

Παρόλο που η στρατηγική αυτή μπορεί ακόμα να βοηθήσει, αν και δεν είναι καλύτερη από τη γενική άσκηση, σημερα αναγνωρίζουμε ότι ο οσφυϊκός πόνος συνδέεται με άλλες συννοσηρότητες, όπως η παχυσαρκία και η ψυχική υγεία (11).
Εάν είχαμε την επιλογή να καθοδηγήσουμε κάποιον στην άσκηση, δεν θα είχε νόημα να επιλέξει μια δραστηριότητα που του αρέσει και που να του δίνει οφέλη σε πολλούς τομείς, παρά να προσπαθεί να αισθάνεται έναν εν τω βαθύ μυ σε κίνηση χαμηλού φορτίου, τροφοδοτώντας έτσι περισσότερο τις πεποιθήσεις του για ευπάθεια;

Τέλος, μια υπέροχη ανασκόπηση της έρευνας γύρω από τον "πυρήνα" και τον κινητικό έλεγχο (E.Lederman, 2010, The myth of Core Stability, Journal of Bodywork and Movement Therapies) (αξίζει τον κόπο να τη διαβάσετε), πηγαίνει μέχρι και να συμβουλεύει ότι όσοι έχουν εκπαιδευτεί σε αυτή την παρέμβαση πρέπει να αποθαρρύνονται από τη χρήση της, καθώς αυτό μπορεί να δημιουργήσει παρεκκλίνοντα μοτίβα κινήσεων και αδικαιολόγητο άγχος στο άτομο.













πηγή: https://trustme-ed.com/blog/why-we-need-to-stop-blaming-transversus-abdominis-for-back-pain?fbclid=IwAR1SyIxOSiD3S7kLVl2BGA53cNHL0shOJeWeS-_o8BXZM62D0IBt0lQqjeM

Τετάρτη 20 Μαρτίου 2019

Ψύξεις, καταψύξεις, και άλλοι πόνοι

γράφει ο Κώστας Σακελλαρίου, Φυσικοθεραπευτής, ΡΤ-ΟΜΤ. MSc




Ο πόνος χρόνια δεν κοιτά. Και όπως ο βήχας και ο έρωτας, δεν κρύβεται. Το σώμα μας είναι γεμάτο από κάτι μικρά μικρά οργανάκια που στην επιστημονική  ορολογία λέγονται «ελεύθερες νευρικές απολήξεις» . Αυτές είναι κάποια νεύρα λοιπόν, τα οποία παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην αίσθηση του πόνου. Ευτυχώς για εμάς, ζουν μια βαρετή ζωή γιατί τα περισσότερα από αυτά δεν ενεργοποιούνται καθόλου όσο ζούμε, γιατί πολύ απλά δεν πονάμε παντού.
Υπάρχουν κάποιες περιοχές στο σώμα μας στις οποίες πονάμε πιο συχνά από τον πιο μικρό μέχρι τον πιο μεγάλο άνθρωπο και δεν είναι άλλες από τους μύες μας. Καθημερινά ακούμε διάφορες λέξεις που περιγράφουν αυτού του είδους τους πόνους, μερικές από τις οποίες είναι και αρκετά εντυπωσιακές, όπως ψύξη, νευροκαβαλίκεμα, θλάση,  πιάσιμο, μάγκωμα, σπασμός, δάγκωμα, trigger points, μαχαιριά κλπ.  Η έκταση και το βάθος του πόνου μπορεί να ποικίλει και άλλες φορές είναι επιφανειακός και μικρής περιοχή του σώματος, άλλες φορές είναι βαθύς και διάχυτος. Άλλα ποιοτικά χαρακτηριστικά του είναι να είναι εύκολα εντοπίσημος και ο ασθενής να δείχνει το σημείο με ένα δάκτυλο, ή να δείχνει με την παλάμη μια ολόκληρη περιοχή.
Όλες αυτές οι λέξεις περιγράφουν επι της ουσίας πόνους οι οποίοι προέρχονται από τους μύες.  Υπάρχουν αρκετά αίτια που μπορεί να προκαλέσουν μυϊκό πόνο, όπως ένας τραυματισμός, μια θλάση, μια διάταση, η κούραση, η μείωση της κυκλοφορίας στο μυ, μια πάθηση που μπορεί να είναι το απλό κρυολόγημα, μια ίωση μέχρι σοβαρότερες παθήσεις.
Η ένταση του πόνου μπορεί να είναι από μικρή μέχρι αφόρητη και η διάρκεια από μέρες, μήνες και κάποιες φορές χρόνια. Κάποιες φορές ενώ ο πόνος εντοπίζεται στην περιοχή κάποιων μυών, ωστόσο το αίτιο βρίσκεται σε περιοχή αρκετά μακρύτερα από εκεί που γίνεται αισθητός συνήθως στη σπονδυλική στήλη.
 

 

Τα «άσχημα νέα»

 

Δυστυχώς οι μυϊκοί πόνοι εμφανίζονται πάρα πολύ συχνά έστω και για λίγο, μια και οι μύες είναι το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο όργανο στο σώμα μας, οπότε υπόκειται σε περισσότερες καταπονήσεις και ταλαιπωρίες.
Αν σκεφτούμε το ρόλο που παίζουν οι μύες ,θα δούμε ότι είναι οι «εργάτες» οι οποίοι φέρνουν εις πέρας όλες τις καθημερινές μας δραστηριότητες και κινήσεις. Εάν με κάποιο «μαγικό κουμπί»  έκλεινε κάποιος τη μυϊκή δραστηριότητα σε έναν άνθρωπο, το σώμα του θα σωριαζόταν κάτω σε μια μάζα. Κατά συνέπεια οι μύες εργάζονται συνέχεια όσο ο άνθρωπος είναι ξύπνιος και κινείται.
Λόγω του ότι το μυϊκό σύστημα παίζει αυτό το σημαντικό ρόλο, είναι εφοδιασμένο με μια σειρά από άλλα όργανα που εξασφαλίζουν την καλή λειτουργία του, την ικανότητά του να αντιλαμβάνεται τις αλλαγές στο περιβάλλον και να προσαρμόζεται σε αυτές , την επούλωση και επισκευή της όποιας φθοράς ή βλάβης που συμβαίνει μετά από τραυματισμό και την προσαρμογή της κάθε μυϊκής ομάδας στην εξειδικευμένη λειτουργία για την οποία επιτελεί.
Τέτοια όργανα είναι οι αρτηρίες και οι φλέβες τις οποίες χρειάζεται για να τροφοδοτείται με αίμα ο μυικός ιστός και να καλύπτει τις ανάγκες του σε οξυγόνο και άλλες ουσίες, τα νεύρα τα οποία βοηθούν στην αντίληψη της θερμοκρασίας, των πιέσεων και των διαφόρων ερεθισμάτων που φτάνουν στους μύες καθημερινά, τον εντοπισμό χημικών ουσιών όπως για παράδειγμα το γαλακτικό οξύ μετά από κούραση αλλά και άλλων ουσιών, λεμφικά αγγεία για απομάκρυνση ουσιών που δε χρειάζονται πλέον και πρέπει να αποβληθούν και  νευρικούς υποδοχείς που σχετίζονται με την ισορροπία.



Τα «καλά νέα»

 

Το μυϊκό σύστημα είναι πολύ εκτεταμένο στο σώμα μας και όπως είπα βρίσκεται σε συνεχή λειτουργία όσο ο άνθρωπος κινείται. Επειδή έχει όλα αυτά τα βοηθητικά όργανα και κυρίως λόγω του ότι έχει πλούσια αιμάτωση, έχει και την ικανότητα να επουλώνεται σε άριστο βαθμό όταν τραυματίζεται σε σχέση με ιστούς του σώματος που δεν έχουν πολλά αιμοφόρα αγγεία.
Το μυστικό στην αντιμετώπιση του μυϊκού πόνου από τραυματισμό είναι η χρυσή τομή μεταξύ ανάπαυσης και αποφυγής κίνησης και σταδιακής φόρτισης του τραυματισμένου μυ ή μυϊκής ομάδας. Ο μυϊκός ιστός λοιπόν ενώ τραυματίζεται ή καταπονείται πολύ συχνά, έχει την ικανότητα της πλήρους αποκατάστασης όταν ακολουθείται ένα σωστό πρόγραμμα αποθεραπείας.

 

Κριτήρια και εργαλεία αξιολόγησης βελτίωσης

 

Ακολουθούν μερικές απλές συμβουλές με τις οποίες μπορεί κανείς να βλέπει να αξιολογεί τη βελτίωσή του μετά από ένα μυϊκό τραυματισμό, ή όταν έχει μυϊκό πόνο από καταπόνηση.
  1. Μετά την οξεία φάση η οποία διαρκεί περίπου από 4-7 ημέρες ανάλογα με τη βαρύτητα ενός τραυματισμού θα πρέπει να ξεκινάμε σταδιακά να φορτίζουμε τους μύες που έχουν επηρεαστεί. Ειδικά στα αρχικά στάδια της θεραπείας πρέπει να σεβόμαστε τα όρια του πόνου όταν κάνουμε διάφορες ασκήσεις αλλά και στις καθημερινές κινήσεις.
  2. Όσο προχωρά το πρόγραμμα αποκατάστασης , οι ασκήσεις πρέπει να γίνονται πιο απαιτητικές και ο βαθμός δυσκολίας πρέπει σταδιακά να αυξάνεται. Στη φάση αυτή είναι σημαντικό μετά από κάθε συνεδρία θεραπευτικής άσκησης να μην πονάει ο ασθενής την επόμενη μέρα.
  3. Η ενόχληση στην τραυματισμένη περιοχή πρέπει σταδιακά και σταθερά να υποχωρεί, η τραυματισμένη μυϊκή ομάδα να μπορεί να αντέχει περισσότερη φόρτιση με λιγότερο πόνο, η πόνος που τυχόν εμφανίζεται να εκδηλώνεται μετά από όλο και περισσότερο χρόνο άσκησης και να έχει πτωτική πορεία σε ένταση.
  4. Σταδιακά η κίνηση που μπορεί να κάνει όταν «τεντώνει» – διατείνει την τραυματισμένη μυϊκή ομάδα πρέπει να είναι μεγαλύτερη, δηλαδή να αυξάνεται αυτό που λέμε «τροχιά κίνησης». Αυτό πρέπει να είναι όσο το δυνατόν ανώδυνο γίνεται, ή να προκαλεί μόνο τη γνωστή αίσθηση του «τεντώματος» , ή διάτασης που είναι σε όλους γνωστή και όχι του αρχικού πόνου.
  5. Το τελευταίο και ίσως πιο εύκολο κριτήριο για να αντιληφθεί κανείς την πορεία της βελτίωσής του, είναι να συγκρίνει την πλευρά με την πάσχουσα μυϊκή ομάδα με την υγιή πλευρά στην ίδια κίνηση. Εάν μπορεί να κάνει το ίδιο αριθμό επαναλήψεων στην ίδια άσκηση χωρίς πόνο και με την ίδια άνεση και τεχνική, τότε έχει ολοκληρωθεί η αποκατάσταση της βλάβης ή του τραυματισμού.



Πιασίματα και σφιξίματα

 

Ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων αναφέρουν ότι νοιώθουν τους μύες τους «πιασμένους», «σφιχτούς», «άκαμπτους» με αίσθηση ότι είναι σαν την πέτρα σκληροί. Πολύ συχνά οι άνθρωποι με αυτές τις ενοχλήσεις αισθάνονται ότι έχει μειωθεί η ευκαμψία τους, ότι έχουν φλεγμονή στους μύες και έχουν διάχυτο πόνο.
Πάρα πολύ συχνά η αίσθηση της δυσκαμψίας ή του πιασίματος  των μυών επιδεινώνεται σε καταστάσεις άγχους, λύπης ή στενοχώριας και αυτού του είδους τα συμπτώματα είναι στενά συνδεδεμένα με την ψυχική κατάσταση του ανθρώπου μια και εκεί πολύ συχνά σωματοποιούνται διάφορα προβλήματα που μπορεί κάποιος να έχει στην προσωπική, επαγγελματική ή οικογενειακή του ζωή.
Στην πράξη όμως, η αίσθηση της δυσκαμψίας δεν είναι συνώνυμη με μειωμένη ευκαμψία. Το παράδοξο είναι ότι οι περισσότεροι από τους ανθρώπους με αυτά τα συμπτώματα, νοιώθουν ότι χρειάζονται να κάνουν διατάσεις στους μύες, δηλαδή να τεντωθούν για να αποκτήσουν τη «χαμένη τους ελαστικότητα» ενώ στην πραγματικότητα δεν έχουν τέτοιο πρόβλημα. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο του να συνδέει κάποιος την αίσθηση του πιασίματος με την κακή του στάση.

Άγχος και μύες


Αν εξαιρέσουμε τους τραυματισμούς και τον πόνο από κόπωση, οι μυϊκοί πόνοι σχετίζονται άμεσα με σωματοποιημένο άγχος. Αυτό εξηγείται πολύ καλά διότι στις περιπτώσεις έντονου άγχους υπάρχει μια αλληλουχία αντιδράσεων στο σώμα που οδηγούν μεταξύ άλλων στο σφίξιμο των μυών σε διάφορα σημεία του σώματος όπως οι μύες του αυχένα, της πλάτης, οι μασητήρες ή οι μύες στη μέση.
Αν προσθέσουμε σε όλα αυτά το ότι οι περισσότεροι άνθρωποι στις πόλεις κάνουν καθιστική εργασία και έχουν πολύ λίγη σωματική δραστηριότητα, θα αντιληφθούμε ότι το μυϊκό σύστημα στην περίπτωση αυτή, λόγω της διατήρησης μιας στάση για μεγάλο χρονικό διάστημα καθώς και της σχετικής ακινησίας μέσα στην ημέρα, στερείται του πιο πολύτιμου συστατικού το οποίο είναι απαραίτητο και είναι το οξυγόνο.
Ο συνδυασμός του μακροχρόνιου άγχους και της καθιστικής ζωής λοιπόν, έχει τη δική του χημεία στο σώμα, δηλαδή προκαλεί παραγωγή ουσιών οι οποίες όχι μόνο προκαλούν, αλλά διατηρούν τον πόνο τόσο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, όσο και σε μεγάλη ένταση. Με λίγα λόγια δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος πόνου, μειωμένης δραστηριότητας, αίσθησης δυσκαμψίας και σφιξίματος, άγχους και κατάθλιψης. Στις περιπτώσεις αυτές η χαρακτηριστική διάγνωση  για τους πάσχοντες από μυϊκούς πόνους είναι ινομυαλγία.
Όσο περισσότερο διαρκεί ο φαύλος κύκλος, τόσο εντονότερη είναι η αίσθηση του σφιξίματος , της γενικευμένης δυσκαμψίας, της αίσθησης καψίματος στους μύες.



 Συμπτώματα και θεραπεία

 

Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες η αίσθηση του σφιξίματος συνοδεύεται από δυσκαμψία. Αυτό συμβαίνει στα πρώτα στάδια ενός κρυολογήματος ή ίωσης με τις γνωστές αρθραλγίες (πόνοι στις αρθρώσεις) και μυαλγίες (πόνοι στους μύες). Αναμενόμενο είναι επίσης να πονάει κανείς και να νοιώθει δυσκαμψία μετά από έντονη προπόνηση ή σωματική εργασία, σε περιπτώσεις μολύνσεων όπως η νόσος των λεγεωναρίων ή η λοιμώδης μονοπυρήνωση.
Οι μυϊκοί πόνοι που δεν σχετίζονται με συστηματική νόσο, φλεγμονή, ίωση ή μόλυνση, μπορεί να εκδηλώνονται και σε απουσία σωματικής δραστηριότητας, ενώ αυτοί που σχετίζονται με καθαρά μυοσκελετικά αίτια είναι εντονότεροι μετά από σωματική προσπάθεια, νωρίς το πρωί όπου συνοδεύονται και από δυσκαμψία η οποία υποχωρεί όσο προχωρά η μέρα και αυξάνεται και η κυκλοφορία του αίματος.
Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις στις οποίες εκδηλώνεται μυϊκός σπασμός δηλαδή έντονο μυϊκό σφίξιμο που μπορεί να φτάνει στα όρια της ακαμψίας, όταν υπάρχουν  παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος όπως εγκεφαλικό, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, Πάρκινσον , δυστονίες κλπ.
Η θεραπεία εξαρτάται από το αίτιο κάθε φορά. Εάν το βασικό αίτιο είναι κάποια πάθηση, πρέπει να δοθεί η κατάλληλη φαρμακευτική θεραπεία και συνήθως στις περιπτώσεις αυτές η σωματική δραστηριότητα πρέπει να αποφεύγεται. Όταν το αίτιο είναι απλά μυοσκελετικός μηχανισμός, η καλύτερη θεραπεία είναι η θεραπευτική άσκηση και γενικά η κίνηση. Μπορεί να βοηθηθεί κανείς και με χρήση θερμών επιθεμάτων, μάλαξης αλλά μόνο η άσκηση θα εμποδίσει τη δημιουργία ή θα σπάσει το φαύλο κύκλο. Τέλος στις περιπτώσεις παθήσεων του κεντρικού νευρικού συστήματος χρειάζεται ο συνδυασμός της φαρμακευτικής αγωγής και θεραπευτικής άσκησης, η οποία όμως χρειάζεται προσοχή διότι εάν έχει μεγάλη ένταση και βαθμό δυσκολίας πιθανώς να επιδεινώσει την αίσθηση σφιξίματος του πάσχοντος.





Κυριακή 3 Μαρτίου 2019

Η διαδερμική ηλεκτρική διέγερση (TENS) μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της σπαστικότητας μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο


Η διαδερμική ηλεκτρική διέγερση (TENS) που παρέχεται παράλληλα με την τυπική φυσικοθεραπευτική αγωγή θα μπορούσε να μειώσει τη σπαστικότητα στα κάτω άκρα μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο.
Η σπαστικότητα είναι μια διαταραχή ελέγχου των μυών που χαρακτηρίζεται από μόνιμη μυϊκή σύσπαση. Παρουσιάζεται συχνά μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο και προκαλεί σημαντική αναπηρία. Όπως είναι γνωστό οι συσκευές TENS χρησιμοποιούνται συχνά για την αντιμετώπιση του πόνου, αλλα μπορούν να προκαλέσουν μέσω της νευρικής οδού και μυϊκή σύσπαση.


Τα κύρια στοιχεία αυτής της συστηματικής ανασκόπησης προέκυψαν από πέντε δοκιμές που εμφανίζουν ότι το TENS σε συνδυασμό με την τυπική φυσικοθεραπευτική αγωγή έχει μέτρια επίδραση στην σπαστικότητα του κάτω άκρου σε σύγκριση με εικονικό φάρμακο.
Η ανασκόπηση έχει περιορισμούς, με μικρές μελέτες (από πλευράς συμμετεχόντων) και ελάχιστα αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τη χρήση TENS στα άνω άκρα ή τη σύγκριση με άλλες θεραπευτικές παρεμβάσεις. Ωστόσο, οι συσκευές TENS είναι φορητές, φθηνές και ευρέως προσβάσιμες, καθιστώντας τις μια ελκυστική προσθήκη στην τυπική αγωγή.

Το NICE δεν συστήνει επί του παρόντος τη χρήση των συσκευών TENS για την αποκατάσταση της σπαστικότητας μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο, αν και οι κατευθυντήριες οδηγίες προτείνουν τη χρήση άλλων τύπων ηλεκτρικής διέγερσης σε κάποια συγκεκριμένα περιστατικά.

Ποιός ήταν ο σκοπός της μελέτης;
Περισσότεροι από 1,2 εκατομμύρια άνθρωποι στο Ηνωμένο Βασίλειο ζουν με τα αποτελέσματα του εγκεφαλικού επεισοδίου. Περίπου τα 2/3 των επιζώντων εγκεφαλικού επεισοδίου εγκαταλείπουν το νοσοκομείο με υπολειμματική αναπηρία και το 1/4 από αυτούς με προβλήματα σπαστικότητας.
Η ηλεκτρική διέγερση, όπως είναι γνωστό, χρησιμοποιείται μερικές φορές ως θεραπευτική παρέμβαση μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο. Περιλαμβάνει τη λειτουργική ηλεκτρική διέγερση και τη νευρομυϊκή ηλεκτρική διέγερση, παρεμβάσεις που εστιάζουν στη σύσπαση των μυών και την βελτίωση της λειτουργικότηάς τους. Η διαδερμική ηλεκτρική διέγερση (TENS) στοχεύει στα αισθητήρια νεύρα και με διαφορετικό τρόπο.
Η διαδερμική ηλεκτρική διέγερση, σύμφωνα με την μελέτη, έχει προταθεί ως συμπλήρωμα στην τυπική θεραπεία αποκατάστασης, στην προσπάθεια να μειωθεί η σπαστικότητα. Οι συσκευές αυτού του τύπου είναι φορητές και υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιούνται από τον πάσχοντα στο σπίτι, οπότε οι δυνατότητές της για τη διαχείριση της σπαστικότητας είναι ελκυστικές.
Έχουν υπάρξει αρκετές μικρές (αριθμητικά) μελέτες με αντικρουόμενα αποτελέσματα. Αυτή η επισκόπηση στοχεύει να συνδυάσει τα αποτελέσματα, για να διαπιστώσει εάν υπάρχουν ενδείξεις για τη χρήση TENS στην ατιμετώπιση της σπαστικότητας, μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο.

Πως έγινε αυτή η μελέτη;
Αυτή η συστηματική ανασκόπηση αναγνώρισε 15 μελέτες (10 από αυτές ήταν τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές) που ανέφεραν την αποτελεσματικότητα του TENS στην σπαστικότητα μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο.
Οι μελέτες συνέκριναν το TENS, το οποίο χρησιμοποιήθηκε μόνο του ή μαζί με άλλες θεραπευτικές παρεμβάσεις, όπως με λειτουργικές ασκήσεις, με εικονικό φάρμακο, ή με καμμία άλλη παρέμβαση. Από αυτές, 13 μελέτες αξιολόγησαν τη σπαστικότητα του κάτω άκρου, αξιολογώντας την κινητικότητα της ποδοκνημικής. Οι περισσότερες έλαβαν χώρα στη χρόνια και όχι στην οξεία φάση του εγκεφαλικού επεισοδίου.
Το σχήμα της διαδερμικής ηλεκτρικής διέγερσης ποικίλλει ευρέως. Οι περίοδοι παρέμβασης κυμαίνονταν από 1 ημέρα έως 12 εβδομάδες, ο αριθμός των συνεδριών TENS από 1 έως 7 την εβδομάδα και η διάρκεια των συνεδριών κυμαινόταν από 20 λεπτά (το ελάχιστο) έως 60 λεπτά.
Οι δοκιμές ήταν αριθμητικά μικρές, με μέγιστο μέγεθος αυτό των 80 συμμετεχόντων. Η ποιότητα των τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών ήταν καλή συνολικά και από αυτές, οι 7 δοκιμές συγκεντρώθηκαν σε μετα-ανάλυση.

Τι βρήκε;
Η διαδερμική ηλεκτρική διέγερση που χρησιμοποιείται παράλληλα με άλλες φυσικοθεραπευτικές παρεμβάσεις ήταν μετρίως αποτελεσματική στη μείωση της σπαστικότητας στα κάτω άκρα σε σύγκριση με εικονικό φάρμακο. Αυτό προέκυψε από τη μετα-ανάλυση 5 δοκιμών (221 ενήλικες) με γενικά παρόμοια αποτελέσματα.
Τα συγκεντρωμένα αποτελέσματα 2 δοκιμών (60 ενήλικες) διαπίστωσαν επίσης, ότι τα TENS μαζί με άλλες τις φυσικοθεραπευτικές παρεμβάσεις ήταν πιο αποτελεσματικά στη μείωση της σπαστικότητας, σε σύγκριση με ασθενείς που δεν χρησιμοποίησαν TENS.
Άλλες 5 μελέτες αξιολόγησαν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην σπαστικότητα. Από αυτές, οι 3 μελέτες διαπίστωσαν ότι οι επιδράσεις διατηρήθηκαν για περίοδο 2 έως 5 εβδομάδων, ενώ 2 μελέτες διαπίστωσαν ότι τα αποτελέσματα διήρκεσαν λιγότερο από 1 ημέρα και ότι η σπαστικότητα επέστρεψε στα αρχικά επίπεδα αμέσως μετά την παρέμβαση.
Καμία από τις μελέτες δεν ανέφερε δυσμενή αποτελέσματα από την χρήση των TENS.

Τι λένε οι τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά;
Οι κατευθυντήριες οδηγίες του NICE για την αποκατάσταση του εγκεφαλικού επεισοδίου (2013) δεν περιλαμβάνουν συστάσεις για τη χρήση TENS. Το NICE συμβουλεύει τη χρήση ηλεκτρικής διέγερσης, αλλά προτείνει ότι μια θεραπευτική δοκιμή από φυσικοθεραπευτή, για να εξεταστεί η αποτελεσματικότηά της στην συγκεκριμένη περίπτωση.
Οι οδηγίες του NICE από το 2009 συμβουλεύουν ότι υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις στο ότι η λειτουργική ηλεκτρική διέγερση μπορεί να βελτιώσει το βάδισμα σε άτομα με εγκεφαλικό επεισόδιο, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχουν οι κατάλληλοι παράμετροι χρήσης, συγκατάθεση από τον πάσχοντα και αξιολόγηση απο τον ειδικό.

Ποιά είναι τα αποτελέσματα;
Αυτή η αναθεώρηση υποδηλώνει ότι η χρήση TENS, όταν εφαρμόζεται παράλληλα με την τυπική φυσικοθεραπευτική αγωγή, θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τη σπαστικότητα των κάτω άκρων, ως μέρος ενός προγράμματος αποκατάστασης.
Τα ευρήματα είναι παρόμοια με μια συστηματική αναθεώρηση του 2015, η οποία διαπίστωσε ότι η ηλεκτρική διέγερση έδωσε μικρές αλλά σημαντικές βελτιώσεις στην σπαστικότητα μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο. Και πάλι αυτή η προηγούμενη αναθεώρηση περιορίστηκε από μικρά μεγέθη δείγματος και ποικίλα θεραπευτικά σχήματα.
Δεν υπήρχαν επαρκή στοιχεία για τη στήριξη της χρήσης TENS στα άνω άκρα.
Το κόστος δεν αξιολογήθηκε, αλλά η χρήση TENS είναι μια μη επεμβατική θεραπεία και οι συσκευές είναι ευρέως διαθέσιμες και θα μπορούσαν εύκολα να χρησιμοποιηθούν στο σπίτι.


Citation and Funding

Mahmood A, Veluswamy SK, Hombali A, et al. Effect of transcutaneous electrical nerve stimulation on spasticity in adults with stroke: a systematic review and meta-analysis. Arch Phys Med Rehabil. 2018; 16 November. doi: 10.1016/j.apmr.2018.10.016. [Epub ahead of print].
No funding information was provided for this study.

Bibliography

NICE. Functional electrical stimulation for drop foot of central neurological origin. IPG278. London: National Institute for Health and Care Excellence; 2009.
NICE. Stroke rehabilitation in adults. CG162. London: National Institute for Health and Care Excellence; 2013.
NICE. Spasticity (after stroke) – botulinum toxin type A. ID768. London: National Institute for Health and Care Excellence; in development.
Stroke Association. State of the nation: stroke statistics. London: Stroke Association; 2018.


πηγή: https://discover.dc.nihr.ac.uk/content/signal-000738/transcutaneous-electrical-stimulation-tens-may-help-lower-limb-spasticity-after-stroke